Legnood bij kippen

Af en toe leggen kippen minder eieren dan normaal, bijvoorbeeld bij koude temperaturen. Soms zijn er echter ook pathologische oorzaken die behandeling vereisen. In dit artikel lees je hoe je legnood bij kippen herkent en wanneer je je dierenarts om hulp moet vragen.

Hoe gevaarlijk is legnood bij kippen?

Blijft een ei meerdere uren in het legapparaat van je kip vastzitten, dan spreken we van legnood (Engels: egg binding). Neem dit nooit te licht op, want als het niet behandeld wordt, kan legnood niet alleen bij reptielen, maar ook bij vogels (b.v. alles soorten kippen, kwartels) tot de dood leiden. Het is daarom belangrijk om snel te handelen en vroegtijdig hulp te bieden.

Symptomen: wat zijn de symptomen van legnood bij een kip?

Legnood is altijd onaangenaam en meestal zeer pijnlijk voor je kip. Het treedt zeer plotseling op en gaat, afhankelijk van de ernst, gepaard met de volgende symptomen:

• Je kip lijkt verzwakt.
• Ze waggelt als een pinguïn en beweegt haar staartveren wijd heen en weer.
• Je kip gaat altijd terug naar de nestkast, maar kan geen ei leggen.
• Haar ogen lijken klein en ze laat haar vleugels hangen.
• Het kan zijn dat je bloed ziet op de cloaca.
• Je kip blijft persen, maar er komt geen ei uit.
• Ze verliest haar eetlust en drinkt minder.
• Als je aan de buik voelt, kun je een verharding (eventueel zelfs een ei) voelen.
• Ze ademt moeilijk (dyspneu) en de kam kan blauw worden (cyanose).

Wanneer moet ik naar de dierenarts?

Let op: legnood is altijd een noodgeval voor de dierenarts. Zodra je vermoedt dat het om legnood gaat, moet je je dierenarts verwittigen. Het gaat er nu om snel te handelen.

Wat kan ik doen tot de dierenarts er is?

Als je dierenarts al onderweg is of als je met je kip naar de praktijk gaat, kun je met de volgende tips toeapssen.

• Zorg voor een stressvrije omgeving voor je kip.
• Houd je kip warm (met bijv. een warmtelamp of dekens).

Diagnose: hoe herken je legnood bij kippen?

Bij een vermoeden tot legnood zal de dierenarts de buik van je kip voorzichtig aftasten. Tegelijk probeert hij in het kader van de anamnese belangrijke aanwijzingen te verzamelen die tot de legnood kunnen hebben geleid.

Je dierenarts kan vervolgens ook een röntgenfoto maken om een nauwkeuriger beeld van de huidige situatie te krijgen. Als het ei al een verkalkte schaal heeft, kan met een röntgenfoto de positie van het ei in de eileider nauwkeuriger worden bepaald. Als er op de foto geen eieren te zien zijn, kan de dierenarts een echo-onderzoek uitvoeren. Alleen met deze methode kan hij ook eieren opsporen die nog niet over voldoende kalkschaal beschikken.

Behandeling: hoe wordt legnood bij kippen behandeld?

Vaak is het noodzakelijk om de kip voor de behandeling te stabiliseren. Daarvoor geeft de dierenarts je kip een infusie van vloeistof en elektrolyten om de bloedsomloop te stabiliseren. Zodra de bloedsomloop van je kip stabiel is, kan hij met de volgende stappen in de behandeling beginnen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ondersteunende en chirurgische maatregelen.

Ondersteunende maatregelen

Je dierenarts zal eerst proberen de ligamenten conservatief te behandelen. Hij zal je kip daarvoor bijvoorbeeld met een infraroodlamp opwarmen en door de buik voorzichtig te masseren proberen het ei verder te transporteren. Dat moet voorzichtig gebeuren, want als het ei barst, kan de afloop fataal zijn.

Ook kan het glijden verbeterd worden met paraffine-olie, die je dierenarts met een kleine knopsonde in de cloaca inbrengt. Daarnaast kan de dierenarts het weeënopwekkende hormoon oxytocine en calcium toedienen.

Operatie

Als het niet mogelijk is het ei conservatief te verwijderen, is een chirurgische verwijdering noodzakelijk. Onder narcose kan de dierenarts de cloaca vergroten of de buikholte aan de zijkant openen (celiotomie) en de aangetaste eileider verwijderen (salpingotomie).

© Ruslan / stock.adobe.com

Oorzaken: wat veroorzaakt legnood bij kippen?

Als een kip lijdt aan legnood, blijft het niet gelegde ei vastzitten in de legdarm of cloaca. Dit wordt meestal veroorzaakt door veranderingen in de eierschaal of ongunstige leefomstandigheden:

Oorzaak	Verklaring
Onjuiste calciumopname	Als je kip te weinig calcium opneemt en er dus te weinig calcium in het bloed terechtkomt (hypocalciëmie), kan een zachtwandig ei in plaats van een goed gevormd ei ontstaan. Te veel calcium leidt er in het omgekeerde geval toe dat de schaal te verkalkt en dikwandig is. Dit bevordert een gebrek aan calcium.
Grootte van het ei	Als het ei te groot is, kan het niet helemaal door het legapparaat. Zo komt het vooral op smalle plekken vast te zitten.
Conditie van de kip	Overgewicht is nooit goed, ook niet voor kippen. Dat komt omdat het vet niet alleen op het hart en andere delen van het lichaam wordt afgezet, maar ook in de organen die de hen nodig heeft om haar eieren te leggen.
Tekort aan voedingsstoffen	Als je kip niet genoeg voedingsstoffen en vitaminen binnenkrijgt, is ze over het algemeen verzwakt en heeft ze dus geen kracht meer om eieren te leggen.
Temperaturen	Als het te koud is, kan dat van invloed zijn op de spieren van het legapparaat. Dit wil zeggen dat de transportcapaciteit van het ei in de winter lager is dan bij warme temperaturen.
Verwonding (trauma)	Als je kip zich heeft verwond, kan ook dat leiden tot legnood.
Overbelasting	Sommige kippenbezitters verwachten van hun legkippen dat ze in korte tijd veel eieren leggen. Maar als ze te veel leggen, kan deze hoge legprestatie het legapparaat overbelasten en tot legnood leiden.
Slechte leefomstandigheden	Net als andere dieren moeten legkippen soortspecifiek worden gehouden. Ook te veel stress in het hok of ernstige fouten met betrekking tot de houding of het voer kunnen van invloed zijn op de legprestaties.

Kan mijn kip genezen van legnood?

Of je kip legnood overleeft, hangt ervan af of er ernstige complicaties optreden. Zonder complicaties en bij vroegtijdige behandeling is de prognose meestal goed. Als er echter interne verwondingen optreden, kan dit de prognose aanzienlijk verslechteren. Maar ook bacteriële infecties kunnen een ernstig verloop veroorzaken en in het ergste geval tot de dood leiden.

Hoe kun je legnood bij kippen voorkomen?

Helaas kun je legnood bij een kip niet voor 100% voorkomen. Als je echter de onderstaande drie aanwijzingen in acht neemt, kun je het risico op ziekte in ieder geval verminderen.

• Zorg voor een evenwichtige calciumopname.
• Let erop dat je kip een goede conditie heeft en niet te veel weegt.
• Als je je kip soortspecifiek houdt, hebben ze in het beste geval geen last van stress.