Als de dierenarts het heeft over een zogenoemde obstipatie, bedoelt hij verstoppingen in de darm. Katten hebben helaas redelijk vaak last van verstoppingen, wat je in het begin herkent aan rond gevormde uitwerpselen en problemen bij het poepen. Wat deze symptomen veroorzaakt en hoe verstoppingen bij katten gediagnosticeerd en behandeld worden, leggen wij hieronder uit:
Hoe ontstaat een verstopping bij katten?
De dikke darm heeft onder andere de belangrijke functie om water en elektrolyten, zoals kalium, uit de uitwerpselen terug in het lichaam op te nemen. Als het verteerde eten te lang in de dikke darm blijft of als de terugresorptie van water verhoogd is, wordt er te veel water aan de poep onttrokken. Daardoor wordt het dikker en ontwikkeld de kat problemen bij het poepen. Als de darm de ontlasting helemaal niet meer kan transporteren, noem je dit een coprostasis. Dit veroorzaakt vaak gasvorming en het ophopen van ontlasting in de darm, wat tot een megacolon kan leiden. Dit is een uitgerekte dikke darm. Daarnaast kan het ontstaan van verstoppingen bij katten verschillende oorzaken hebben, wat een indeling in niet-besmettelijke en besmettelijke oorzaken zinvol maakt:
Niet-besmettelijke oorzaken
- Voeding door een watertekort (dehydration) of vezelarm voer
- Inslikken van niet-lichaamseigen stoffen zoals haarballen
- Een vernauwing of zelfs gehele afsluiting (obstructie) van de darm kan door een mechanische ileus (b.v. door tumoren) of door een functionele ileus ontstaan, een vermindering van de darmperistaltiek. Dit laatste kan na buikvliesontstekingen en diarree of door zenuwstoornissen (b.v. hernia) tot stand komen.
- Tekort aan kalium (hypokaliëmie) leidt tot verhoogde terugresorptie van water
- Medicijnen en vergiftigingen
- Te weinig beweging en stress
Besmettelijke oorzaken
- Parasieten: b.v. spoelwormen, lintwormen of haakwormen
- Bacteriële infecties, die tot abcessen (b.v. in de buurt van de anus) of verdere ontstekingen van de darm leiden
Hoe uiten verstoppingen bij katten zich?
Verstoppingen kunnen bij katten acuut (in een periode van maximaal twee weken) of chronisch (gedurende meerdere weken en maanden) optreden. Afhankelijk van de oorzaak kan de kat naast ronder gevormde, deels harde uitwerpselen ook last hebben van de volgende symptomen:
- Sommige oorzaken kunnen tot een verminderd algemeen welzijn, moeheid en gedragsveranderingen (b.v. afzonderen of agressiviteit) leiden
- Problemen en pijn bij het poepen: vaker miauwen, lang persen zonder dat er uitwerpselen ontstaan
- Het volume van de ontlasting kan afnemen en kan sporen van bloed of slijm bevatten
- Minder eten tot overgeven
Hoe worden verstoppingen gediagnosticeerd?
Dierenartsen proberen met uitsluitingsdiagnostiek de oorzaak van verstoppingen te vinden. Tijdens de bevraging van het baasje (anamnese) kunnen al enkele differentiaaldiagnoses uitgesloten worden. Zoals bijvoorbeeld parasieten na het gebruik van preventie tegen parasieten. Heeft de kat in de afgelopen tijd diarree gehad of medicijnen genomen, zijn ook dit typische redenen voor een verstopping.
In ieder geval volgt tijdens of na de bevraging een algemeen klinisch onderzoek om bij dringende, levensgevaarlijke darmobstructies vroegtijdig in te kunnen grijpen. Als het algemene welzijn van de kat dus sterk verminderd is, kan het om een noodgeval gaan. In zulke situaties is het belangrijk om het hart- en bloedsomloopstelsel te stabiliseren en de oorzaak evenals de plaats van de darmverstopping te vinden. Dit kan onderzocht worden met een röntgenfoto of echo. Bloedonderzoek kan daarnaast het elektrolythuishouden en andere gezondheidsproblemen zoals ontstekingen of orgaanschade in kaart brengen.
Als het algemene welzijn amper beperkt is, komen minder dringende oorzaken zoals watertekort of een vezelarme voeding als oorzaken naar boven. Het eerste kan de dierenarts bijvoorbeeld vaststellen door te kijken hoelang het duurt tot het nekvel van de kat weer glad wordt na het omhoog trekken.
Verstopping bij katten oplossen: welke behandelmogelijkheden zijn er?
Een verstopping bij de kat hoeft niet altijd behandeld te worden. Afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen de symptomen bestreden worden en kan er een speciale behandeling plaatsvinden.
De bestrijding van symptomen bestaat uit de volgende maatregelen:
- Activering van de darmperistaltiek
- Laxerende middelen (b.v. lactulose van melksuiker)
- Voedingsmiddelen die het volume van de uitwerpselen vergroten zoals vlozaadschillen of tarwezemelen
- Vloeistoftherapie (b.v. per infuus) tegen watertekort
- Oraal glijmiddel zoals paraffineolie
- Pijnstiller en anti-emetica (tegen overgeven)
In sommige gevallen moet een speciale, gerichte therapie toegepast worden:
- Chirurgische maatregelen bij darmafsluitingen
- Infectieziekten: indien nodig antiparasitaire middelen of antibiotica na resistentietesten
Wat is de prognose?
De prognose is sterk afhankelijk van de oorzaak en ernst van de ziekte. Terwijl zenuwziektes of het te laat herkennen van een gehele darmafsluiting levensgevaarlijk kunnen zijn voor de kat, is de prognose van milde verstoppingen door bijvoorbeeld een tekort aan water duidelijk beter. In ieder geval stijgt de kans op herstel bij het vroegtijdig herkennen en behandelen van de oorzaak.
Hoe kunnen verstoppingen bij katten langdurig voorkomen worden?
Een paar oorzaken van verstoppingen bij de kat kunnen door behulpzame tips voorkomen worden:
- Regelmatige beweging evenals het voeren van vezelrijk kattenvoer ondersteunt de spijsvertering van de kat
- De opname van voldoende water beschermt tegen verharde uitwerpselen
- Regelmatig gebruik van middelen ter preventie van parasieten en het bekijken van uitwerpselen
- Mogelijkheden om stress te verminderen zoals krabpalen of kattenspeelgoed.
