Tandsteen bij katten 

Vooral oudere katten kampen vaak met veel tandsteen. Dit is te herkennen als een bruin-gelige laag op het oppervlak van de tanden. Die laag ontstaat door opgehoopte tandplak. Dit is, in tegenstelling tot tandsteen, nog zacht. Het is een dunne slijmlaag die is opgebouwd uit voedingsresten, eiwitten, meervoudige suikers en microben (bijv. schimmel). Tandsteen bij katten kan ontstaan door ontstekingen van de mond. Een voorbeeld hiervan is een tandvleesontsteking of parodontitis. Door bacteriële infecties leidt tandsteen bij katten tot andere ontstekingen.

Wat is tandsteen en hoe ontstaat het?

Tandsteen komt met name bij volwassen katten voor. Een kenmerk is de typisch gele tot bruine afzetting op het tandoppervlak. In de regel worden eerst de achterste oppervlakken van de kiezen betroffen. Na enige tijd kunnen echter ook de voorste tanden last hebben van tandsteen.

Over het algemeen is tandsteen een verzameling van zogenaamd tandplak. Dit bestaat uit lagen en bevindt zich op het oppervlak van de tanden. De tandplak trekt bacteriën, voedingsresten en schimmels aan. Door kalkafzettingen uit het speeksel wordt het plak steeds harder en vormt het tandsteen.

De volgende ziektes zijn bekend als oorzaak van tandsteen bij katten:

• Parodontitis (bacteriële onsteking van het steunweefsel van het gebit);
• Gingivitis (tandvleesontsteking);
• Lymfoplasmacytische stomatitis (ontsteking van het mondslijmvlies) of gingivitis-stomatitis-oropharyngitis (GSO): de oorzaak van deze ziekte is nog niet bekend. Stress, tandplak en ontstekingsveroorzakers zoals kattenaids (FIV) of het Feline Leukemievirus (FeLV) zijn echter belangrijke factoren bij de ontwikkeling ervan. Stomatitis leidt tot ontstoken gezwellen van het mondslijmvlies, die soms kleine blaasjes aan het oppervlak kunnen veroorzaken.

Tandsteen bij katten: mogelijke symptomen

Door de opbouw van koolhydraten, oftewel suikdrs, ontstaat er melkzuren. Dat zorgt er weer voor dat het tandvlees terugtrekt. Daarnaast worden er ook andere structuren beschadigd, zoals het glazuur of het parodontium. Het parodontium is een belangrijk onderdeel van de mond omdat het steun biedt aan de tandwortel. De gevolgen kunnen ontstekingen in de mond zijn. Denk hierbij aan parodontitis of gingivitis, een tandvleesontsteking.

Naast er bruin-gelige lagen kunnen de onderstaande symptomen optreden.

• Mondgeur en onverzorgd uiterlijk.
• Bloedingen aan en terugtrekken van het tandvlees.
• Schade aan het periodontium en andere omliggende structuren. Dit kan leiden tot loskomen van de tanden, tandverlies en mogelijk degeneratie van het kaakbot.
• Ontsteking en pijn in de mond.
• Verminderd of verstoord kauwgedrag en gewichtsverlies.
• Lymfoplasmacytaire stomatitis of gingivitis-stomatitis-oropharyngitis (GSO). Dit is een zwelling van de orale lymfeklieren en het slijmvlies met blaarachtige ontsteking.
• Binnendringen van bacteriën in de tandvleesholtes. Dit leidt tot mogelijk ontstekingen en abcessen in andere organen, zoals de nieren.

© New Africa / stock.adobe.com

Hoe wordt de diagnose gesteld?

In de regel valt tandsteen bij katten snel op door de geelbruine afzettingen op de tanden. Het vereist niet per se een onmiddellijke behandeling door een dierenarts. Als de afzettingen echter vaak voorkomen en tot ontstekingen leiden, is een bezoek aan de dierenarts ten zeerste aan te bevelen.

Bij een onderzoek van de mond kan de dierenarts de ernst van het tandsteen en andere symptomen vaak op het eerste gezicht beoordelen. Ernstige tandsteenvorming en ontstekingen in de mond (bijvoorbeeld in het kader van lymfoplasmacytaire stomatitis bij katten) kunnen in verband worden gebracht met bepaalde infectieziekten. Daarom wordt in dergelijke gevallen een bloedonderzoek aanbevolen. Daardoor kunnen door middel van speciale bloedonderzoeken belangrijke infectieveroorzakers worden herkend. Die worden, indien mogelijk, behandeld.

Om de aantasting van de botstructuren verder te voorkomen, is een radiologisch onderzoek van de kop aan te raden. Op die manier kunnen de kaak en het gebit nauwkeuriger op structurele veranderingen en ontstekingen worden onderzocht.

Hoe wordt tandsteen bij katten behandeld?

Professionele tandsteenverwijdering onder narcose is aan te bevelen bij ernstige tandsteen en als de dierenarts de aanslag niet met de vingers kan losmaken. Een professionele verwijdering is opgedeeld in de onderstaande stappen.

• Voor de anesthesie is het belangrijk dat de kat nuchter is. Dit betekent dat de kat ten minste 6 uur voor de anesthesie nier meer eet.
• Met een vinger of een tangetje kan de dierenarts het tandsteen indien nodig ruw losmaken.
• Met behulp van speciale ultrasone apparaten (scalers) wordt achtergebleven tandplak en tandsteen op en tussen de tanden grondig losgemaakt. Dit wordt gedaan met trillingen. De tanden en het tandvlees worden gereinigd door te spoelen. Het vuil wordt met water en een afzuigapparaat uit de mondholte verwijderd.
• Nadat het tandsteen is verwijderd, worden de tanden gepolijst. Dit voorkomt dat tandplak en tandsteen opnieuw worden gevormd.
• In sommige gevallen is uit uittrekken van sterk beschadigde tanden (tandextractie) noodzakelijk.
• Anti-inflammatoire en pijnstillende medicatie kan helpen.

Welke prognose heeft tandsteen bij katten?

Niet ieder geval van tandsteen vergt professionele tandreiniging of tandextractie. Als het uittrekken van tanden echter nodig is, kan de kat daarna meestal weer probleemloos eten.

Hoe kun je tandsteen bij katten voorkomen?

Tandsteen komt zeer regelmatig bij oude katten voor en is nauwelijks te voorkomen. Toch zijn er een aantal tips waarmee een te snel optreden van tandsteen en daaruit volgende ziektes bij de kat te voorkomen zijn.

• Regelmatige controle van het gebit door de dierenarts
• Regelmatig gebruik van speciale tandpasta’s en tandenborstels voor dieren kunnen helpen de opbouw van plak en tandsteen te verminderen.

Ontdek ons assortiment van tandverzorging voor katten!