Haaruitval bij honden 

Haaruitval bij honden, ook wel wetenschappelijk bekend als alopecia, is een ziektebeeld waarbij de haren van de hond massaal uitvallen. We moeten echter een belangrijk onderscheid maken tussen alopecia en de haaruitval die optreed bij bijvoorbeeld de overgang van puppy naar volwassen haargroei.

Het haar groeit volgens bepaalde cyclusfasen, die verdeeld zijn in een groeifase (anagene fase), een overgangsfase (katagene fase) en een rustfase (telogene fase). Deze verschillende fasen worden gereguleerd door groeihormonen, die onder andere in de schildklier of de bijnierschors (bijnier) worden geproduceerd. Dit is een van de redenen waarom hormonale ziekten kunnen leiden tot haaruitval. Haaruitval bij honden kan echter ook het gevolg zijn van andere aandoeningen, daarom is een verdeling van de verschillende oorzaken in diverse categorieën nuttig.

We kunnen dus een onderscheid maken tussen jeukgerelateerde en niet-jeukgerelateerde oorzaken:

Haaruitval bij honden, de oorzaken:

Jeukende oorzaken:

Jeuk kan worden veroorzaakt door verschillende prikkels of aandoeningen en leidt in de meeste gevallen tot alopecia (haaruitval). Dat komt omdat het krabben en het likken ervoor zorgt dat het haar afbreekt in plaats van dat het er helemaal uitvalt.

Onder de jeukende oorzaken vallen allergische reacties zoals, ectoparasieten en bacteriën en schimmelinfecties.

Accessoires, zoals tuigjes, jassen en halsbanden kunnen ervoor zorgen dat jouw hond meer gaat krabben. Dit zijn accessoires die vaak over de huid en vacht wrijven wat voor een jeukend gevoel zorgen.

Maar tot de meest voorkomende oorzaken behoren parasieten zoals, oormijten, vlooien of haarfollikelmijten.

Een bacteriële infectie, ook wel pyodermie genoemd, kan snel worden veroorzaakt door mirco-letsels en het daaropvolgende krabben. De meest voorkomende soorten purulente (ettering) bacteriën zijn stafylokokken en streptokokken en de meest voorkomende schimmels zijn malassezia en dermatofyten.

Niet-jeukgerelateerde oorzaken:

Deze categorie kan verder worden onderverdeeld in niet-inflammatoire en inflammatoire oorzaken (inflammatoire betekent met ontsteking gepaard).

De niet-inflammatoire oorzaken zijn onder andere functionele of structurele aandoeningen van de haarwortels, die ook kunnen worden veroorzaakt door verschillende erfelijke aandoeningen. Een voorbeeld hiervan is de zogenaamde folliculaire dysplasie, die de vorming van het haarzakje verstoort bij honden. Maar ook hormonale aandoeningen zoals, hyperadrenocorticisme (Cushing’s syndroom, bijnierhyperactiviteit) of hypothyreoïdie (tekort aan schildklierhormonen) spelen vaak een rol. Daarnaast kunnen tumultueuze veranderingen zoals een sertoli-celtumor ook leiden tot meer haaruitval.

Hoewel diepe bacteriële huidinfecties (pyoderma) en schimmelinfecties kunnen leiden tot jeuk, kunnen ze ook zonder jeuk optreden en alleen door een ontsteking leiden tot haaruitval. Demodicoses, veroorzaakt door de haarfollikelmijt, kan ook in eerste instantie zonder jeuk verlopen.

Symptomen van haaruitval bij honden

Afhankelijk van de oorzaak kan haaruitval in verschillende mate en bij verschillende delen van het lichaam optreden. De aangetaste honden vertonen af en toe ernstige jeuk, likken buitensporig meer en krabben meer dan normaal. Symmetrisch kale plekken aan beide zijkanten van het lichaam, in de nek of de neusbrug zijn meestal tekenen van een hormonale stoornis. Hypothyreoïdie is een van de meest voorkomende hormonale aandoeningen en gaat vaak gepaard met verzwakking, gewichtstoename en neurologische en dermatologische problemen. Het Cushing’s syndroom wordt vaak waargenomen bij oudere honden en uit zich, naast haaruitval, in verzwakking, meer drinken, plassen en overgewicht. Als er wonden met purulente afscheiding op de aangetaste huidgebieden voorkomt, dan is de kans groot dat bacteriën er bij betrokken zijn. Als honden meer gaan krabben en likken kan dit in ernstige gevallen leiden tot pijn, diepe huidinfecties en bloedvergiftiging met koorts. Bovendien kan dit ook leiden tot een gebrek aan beweging en lusteloosheid.

© Watcharin / stock.adobe.com

Diagnose

Om het onderliggende probleem van alopecia te achterhalen, moet de dierenarts een onderzoek doen. Het is zeer belangrijk om alle informatie over gedrags- en voedingsveranderingen en dergelijke te melden bij de dierenarts. Hierdoor kan de dierenarts al beoordelen of het een hormoonaandoening of een allergie is. Een allergie kan achterhaald worden door middel van een allergietest. Vaak testen ze dit via het bloed of met een biopsie van de huid.

Bij hormonale aandoeningen worden speciale hormoontesten uitgevoerd. Bijvoorbeeld als er hyperadrenocorticisme wordt vermoed, wordt een ACTH-stimulatietest uitgevoerd.

Na een eenvoudig gesprek neemt de dierenarts de kale plekken van de hond onder de loep. Het is mogelijk dat ontstekingsverschijnselen zoals een zwelling en roodheid, of zelfs ectoparasieten zoals vlooien, al zichtbaar zijn. Overigens moet er ook onderscheid worden gemaakt of het haar volledig uitvalt of dat het alleen maar doffer wordt en dus vaker afbreekt. Als de oorzaak niet van buitenaf kan worden vastgesteld, kunnen andere laboratoriumonderzoeken worden gebruikt. Zo kan bijvoorbeeld een trichogram worden gebruikt om de haarcyclus te beoordelen door individuele haren onder een microscoop te onderzoeken op bepaalde kenmerken van de haaranatomie. Verder kan een biopsie worden uitgevoerd door verschillende stukjes huid met haar te verwijderen met behulp van een biopsie punch. Op deze manier kunnen ze niet alleen de haren maar ook de onderliggende huid onderzoeken op mogelijke ontstekingen, bacteriën en parasieten.

Therapie voor haaruitval bij honden

De therapie focust zich voornamelijk op de jeukgerelateerde oorzaken.

Cortisonpreparaten kunnen worden gebruikt voor allergische reacties, echter moet je voor het behandelen van hypothyreoïdie levenslang schildkierhormonen toedienen. Als er schade is in de bijnier kan dat worden gecompenseerd door het toedienen van steroïden. Als het om een bacteriële infectie gaat, ligt de nadruk op het regelmatig schoonmaken van de wond met behulp van desinfecterende oplossingen en anti-inflammatoire shampoos. Als de therapie niet tot een verbetering leidt, moet een resistentietest worden uitgevoerd. De resultaten uit het onderzoek zorgen voor een doelgerichte en effectieve antibiotica en hiermee kan antibioticaresistentie voorkomen worden. In het geval van tumoren is de behandeling afhankelijk van het type cel. Afhankelijk van de verschillende factoren kan bestraling, chemotherapie of een operatieve ingreep tot succes leiden.

Prognose

Net als bij de therapie is de prognose van haaruitval afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de situatie. Of de volgende haarcyclus normaal kan verlopen, hangt af van de omvang van de haarfollikelschade en natuurlijk het therapeutische succes.

Preventie van alopecia

Halsbanden of Spot Ons kunnen worden gebruikt tegen jeukgerelateerde haaruitval. Deze zijn uitgerust met pyrethroïde en zo voorkom je niet alleen vlooien, maar ook teken en mijten bij honden. Daarnaast zorgt een regelmatige vachtverzorging voor een gezonde huid. Voor tumoren en hormoonziekten zijn er nauwelijks mogelijkheden, maar in sommige gevallen kan het risico worden verminderd door een bewust dieet en lichaamsbeweging!